Thứ Bảy, 29 tháng 11, 2014
Nguồn: Sci-News | Dịch: Helhekit
Các nhà thiên văn sử dụng ALMA (Atacama Large
Millimeter/submillimeter Array – Mạng đo đạc lớn phổ millimet và
nhỏ hơn vùng Atacama – một hệ thống giao thoa của 66 kính thiên văn vô tuyến nằm
tại sa mạc Atacama của Chile) đã có một phát hiện hiếm có: phân tử hữu cơ có
tên là iso-propyl cyanide (i-C3H7CN) hiện diện tại Sagittarius B2, một đám mây
khí và bụi khổng lồ nằm cách Trái đất 27.000 năm ánh sáng và chỉ cách trung tâm
của dải Ngân hà (Milky Way) 390 năm ánh sáng.
Các phân tử iso-propyl cyanide và đồng phân của nó - propyl cyanide mạch thẳng, cả hai đều được phát hiện có mặt tại khu vực hình thành sao Sagittarius B2 (Sgr B2) bởi ALMA. Sgr A * là một nguồn phát song vô tuyến mạnh ở trung tâm của dải Ngân Hà. Nguồn ảnh: MPIfR / A. Weiß / Đại học Cologne / M. Koerber / A. Belloche.
Việc tìm kiếm các phân tử trong không gian bắt đầu từ thập
niên 1960 và cho đến nay khoảng 180 loại phân tử khác nhau đã được phát hiện.
Mỗi loại phân tử hoặc phát ra ánh sáng có bước sóng đặc trưng,
tùy đặc điểm cấu tạo, hoặc có quang phổ đặc trưng, hoạt động như một dấu vân
tay cho phép nó có thể được nhận dạng trong không gian thông qua kính thiên văn
vô tuyến. Cho đến nay, các phân tử hữu cơ được phát hiện ở khu vực hình thành
sao (star-forming regions) đều có cấu trúc cacbon mạch thẳng – gần giống như mỗi
phân tử có một 'xương sống' từ một hoặc nhiều nguyên tử carbon.
Các phân tử iso-propyl cyanide hiện diện tại Sagittarius B2 độc
đáo ở chỗ chúng có cấu trúc rẽ nhánh. Cấu trúc rẽ nhánh này là một đặc điểm phổ
biến trong các phân tử hữu cơ cấu thành nên sự sống - ví dụ: axit amin, các đơn
phân tạo thành protein.
“Các phân tử hữu cơ được tìm thấy hiện diện tại các vùng hình
thành sao thường chỉ gồm một' xương sống 'duy nhất từ các nguyên tử carbon tương
ứng với cấu trúc cacbon mạch thẳng. Nhưng cấu trúc carbon của phân tử
iso-propyl cyanide này là ngoại lệ đầu tiên được phát hiện” tiến sĩ Robin
Garrod đến từ Đại học Cornell, là đồng tác giả của bài báo công bố trên tạp chí
Science cho biết. Tuy nhiên, các nhà thiên văn học ngạc nhiên không chỉ bởi cấu
trúc của iso-propyl cyanide - mà còn là bởi số lượng phong phú của chúng, với số
lượng gần non nửa số lượng đồng phân của nó, propyl cyanide mạch thẳng (n-C3H7CN)
mà vài năm trước các nhà khoa học đã phát hiện ra trên Sagittarius B2.
Thông tin ALMA thu thập từ quang phổ của Sagittarius B2 là cứ
khoảng 50 phân tử iso-propyl cyanide thì có 120 propyl cyanide mạch thẳng.
Hai loại phân tử này- iso-propyl cyanide và propyl cyanide mạch
thẳng - đều là những phân tử hữu cơ lớn nhất từng được phát hiện từ một khu vực
hình thành sao.
“Phát hiện này mở ra những hiểu biết mới về sự phức tạp của
các phân tử hữu cơ có thể được hình thành trong không gian giữa các vì sao và
cuối cùng có thể tìm đường đến bề mặt của một hành tinh nào đó” tiến sĩ Garrod phát
biểu.
